Sažetak
Trenutna COVID-19 pandemija dovela je do opterećenja zdravstvenog sistema kao i ograničenog pristupa zdravstvenoj zaštiti. Mnoge osobe konzumiraju kanabis u medicinske svrhe za svoja hronična zdravstvena stanja, međutim, promjene u pristupu kanabisu vezane za COVID-19 mogu uzrokovati povećanu upotrebu drugih droga.
Metode
Regrutovali smo N=353 osoba kroz Amazon Mechanical Turk, koji su prijavili trenutnu upotrebu kanabisa u aprilu i maju 2020. Procijenili smo efekte COVID-19 pandemije na obrasce upotrebe ljekova i supstanci, kao i upotrebe kanabisa.
Rezultati
Više od polovine učesnika je povećalo ili počelo sa korišćenjem ljekova ili supstanci zbog COVID-19 pandemije, najčešće alkohol i tablete za spavanje. Više od trećine učesnika reklo je da je povećalo upotrebu kanabisa, dok je 25% smanjilo njegovu upotrebu. Skoro 40% učesnika koji su povećali ili su počeli koristiti ljekove/supstance (osim kanabisa), rekli su da je to zbog promjenjenog pristupa medicinskom kanabisu.
Zaključak
Povećana upotreba droga među osobama koje koriste medicinski kanabis je zabrinjavajuća. Pandemija će vjerovatno postojati i u narednim mjesecima (možda i godinama), te je potrebno doći do boljeg razumijevanja zašto se ovo dešava, kako bi se razvile efikasne strategije smanjenja štete među ovom populacijom.
Uvod
Osobe koje koriste kanabis u medicinske svrhe su potencijalno ranjiva populacija, jer mnogi koriste kanabis za svoja hronična stanja poput hronične boli, raka i multiple skleroze (Boehnke, Gangopadhyay, Clauw & Haffajee, 2019). Iako kanabis ostaje u Prilogu I Akta za kontrolisanu upotrebu supstanci (eng. Controlled Substances Act), upotreba kanabisa se povećala na nacionalnom nivou, čak i u državama koje nisu legalizovale kanabis (Han, Compton, Blanco & Jones, 2018).
Na primjer, neke osobe namjerno zamjenjuju kanabis za druge ljekove zbog boljeg menadžmenta simptoma i povoljnijeg profila neželjenih posljedica (Boehnke et al., 2019; Lucas, Baron & Jikomes, 2019), tako da neke osobe mogu ponovo početi ili povećati upotrebu drugih ljekova zbog smanjenog pristupa kanabisu. Studije takođe pokazuju da pojedinci koji koriste medicinski kanabis, prijavljuju i povećanu upotrebu/zloupotrebu ljekova na recept i alkohola u odnosu na one koji ga ne koriste (Campbell et al., 2018; Caputi & Humphreys, 2018; Wall, Liu, Hasin, Blanco & Olfson, 2019). Ova populacija stoga može biti u riziku za povećanom upotrebom supstanci u svrhu nošenja sa stresorima povezanim sa COVID-19, te politikama i pravilima vezanim za izolaciju/karantin.
Metode
Učesnici i regrutacija
Tokom aprila i maja 2020, sproveli smo istraživanje na osobama koje žive u Sjedinjenim Američkim Državama koristeći Amazon Mechanical Turk putem Cloud istraživanja (Chandler, Rosenzweig, Moss, Robinson & Litman, 2019).
Demografski podaci
Informacije koje su prikupljene za potrebe ovog istraživanja bile su: pol, godine, nivo edukacije, prihodi domaćinstva, država i status dozvole medicinskog kanabisa. Učesnici su odabrali primarnu hroničnu bolest/simptom za upotrebu kanabisa. Učesnici su ocijenjivali svoje psihičko stanje kao i mentalno/emocionalno zdravlje (odgovori: slabo, teško, odlično).
Rezultati
Učesnici (N = 353) su bili iz 44 države i Washingtona, DC, sa najvećim udjelom iz Kalifornije (14%), Pensilvanije (8%), Floride (7%) i New York-a (7%). Od toga, njih 92% je prijavilo aktuelne politike vezane za ostajanje na sigurnom (eng. shelter-in-place policies).
U skladu sa nacionalnim reprezentativnim uzorkom osoba koje koriste kanabis u medicinske svrhe (Lin, Ilgen, Jannausch & Bohnert, 2016), skoro pa jedna trećina učesnika ocijenila je njihovo emocionalno i fizičko zdravlje kao loše/relativno dobro, a 1/3 kao dobro i 1/3 kao veoma dobro/odlično. Najveći broj ispitanika (75%) je koristio kanabis i u medicinske svrhe i rekreativno, slično kao u prijavljenim podacima između osoba koje koriste kanabis u medicinske svrhe naspram korišćenja u medicinske svrhe i rekreativno (Wall et al., 2019). Iako nije bilo značajnih demografskih razlika između ispitanika sa i bez legalnog pristupa kanabisu, oni koji koriste kanabis u medicinske svrhe su bili značajno stariji, imali su više godina obrazovanja i prijavili su gore fizičko zdravlje u odnosu na one koji kanabis koriste u medicinske i u rekreativne svrhe.
Podudarno sa drugim studijama (Lucas et al., 2019), kanabis je bio najčešće korišćen za raspoloženje/simptome stresa (38%) i hroničnu bol (32%). 49% ispitanika je koristilo kanabis svakodnevno ili češće, dok je dvije trećine imalo pristup legalnom kanabisu, a njih 48% je imalo licencu za medicinski kanabis. Većina učesnika, njih 84% sa legalnim pristupom kanabisu, nabavljalo ga je putem specijalizovanih i licenciranih prodajnih mjesta.
Učesnici koji nisu imali legalan pristup kanabisu (33%), uglavnom su kanabis nabavljali od prijatelja (83%). Većina učesnika (95%) je smatrala da ova specijalizovana i licencirana prodajna mjesta trebaju ostati otvorena i tokom pandemije.
Efekti COVID-19 na pristup medicinskom kanabisu i upotrebi
Skoro polovina učesnika, njih 49% bili su umjereno, veoma ili pretjerano zabrinuti da će pandemija COVID-19 uticati na pristup medicinskom kanabisu. Iako je postojala zabrinutost o smanjenom pristupu, samo njih 25% je smanjilo upotrebu, dok je njih 35% povećalo upotrebu, a kod 40% nije bilo promjene. Pretpostavka je da je do ovoga došlo uslijed povećane (oko 56% učesnika) kupovine kanabisa nego što je to uobičajeno u slučaju da dođe do smetnji pristupu kanabisu. Učesnici koji nisu koristili legalni kanabis, češće su prijavljivali smanjen pristup kanabisu.
Oni koji su smanjili upotrebu kanabisa, to su uradili zbog toga što je kanabis postao manje dostupan (67%), anksioznosti vezano za COVID-19 (26%) i manje obaveza i odgovornosti (18%). Oni koji su povećali upotrebu kanabisa, to su uradili zbog ansioznosti vezano za COVID-19 (68%), dosade (47%) i povećane težine simptoma (42%). Njih 30% je prijavilo da je COVID-19 negativno uticao na njihovu sposobnost da upravljaju svojim medicinskim stanjem, naspram 16% učesnika koji su prijavili pozitivne efekte i 54% koji nisu imali nikakve promjene.
Povećanja u korišćenju ljekova i supstanci
Preko 52% učesnika je prijavilo povećanu upotrebu ili početak upotrebe ljekova/supstanci, sa 28% koji su prijavili oboje. Njih 32% je prijavilo da su počeli upotrebljavati ljekove/supstance, a 12% je prijavilo da je počelo koristiti nekoliko ljekova/supstanci. Slično tome, njih 48% je povećalo upotrebu ljekova/supstanci zbog COVID-19, sa 11% povećanja u upotrebi više ljekova/supstanci. Najčešće se počinjalo sa upotrebom alkohola (16%) ili se povećanje odnosilo na alkohol (31%). Oni koji su počinjali sa upotrebom ljekova/supstanci imali su viši nivo obrazovanja, bili su mlađi i prijavljivali su gore mentalno/emotivno zdravlje. Nisu uočene razlike kod pojedinaca u povećanoj/početnoj upotrebi medicinskog kanabisa naspram korištenja kanabisa u medicinske svrhe i rekreativno, niti u državama sa ili bez legalnog pristupa kanabisu.
Dosljedno našoj hipotezi, 44% nove i 43% povećane upotrebe ljekova/supstanci bilo je pripisano promjenama u pristupu kanabisu. Oni koji su počeli koristiti ljekove/supstance češće su izjavljivali o smanjenoj frekvenciji upotrebe kanabisa zbog COVID-19.
Diskusija
Naši rezultati naglašavaju problematičan trend: kao odgovor na pandemiju COVID-19 više od 50% osoba koje koriste kanabis u medicinske svrhe prijavilo je započinjanje ili povećanu upotrebu ljekova/supstanci-najčešće alkohola. U skladu sa našom hipotezom, neki pojedinci (oko 40%) koji su počeli ili povećali upotrebu ljekova/supstanci, su pripisivali ta ponašanja ograničenom pristupu proizvodima kanabisa. Ipak, pored briga o dostupnosti kanabisa, 35% učesnika je povećalo svoju upotrebu kanabisa (naspram 25% koji su smanjili), kako bi se izborili sa anksioznošću, pogoršanjem simptoma ili dosadom.
Kao prvo, mnoge osobe su prijavile da su zamijenili kanabis za ljekove i supstance (npr. opijati, alkohol) zbog boljeg menadžementa simptoma i manje popratnih neželjenih efekata (Boehnke et al., 2019; Lucas et al., 2019). Obzirom da je za neke učesnike bilo vjerovatnije da izjave o smanjenju upotrebe kanabisa i povećanje korišćenja ljekova/supstanci zbog zabrinutosti oko dostupnosti, ovi rezultati mogu ukazivati na to da osobe koje su prethodno zamijenile kanabis ne mogu više to raditi efikasno te su posljedično povećali/ponovo započeli upotrebu drugih supstanci. Ako je ovo tačno, ovakve promjene su zabrinjavajuće, obzirom da se zamjena kanabisa često radi da bi se smanjila šteta, te samo korišćenje kanabisa daje manju mogućnost od predoziranja u odnosu na druge supstance (Lachenmeier & Rehm, 2015).
Drugo, medicinska ili kombinovano medicinsko/rekreativna upotreba kanabisa (dominantna kombinacija u našem istraživanju), bila je povezana sa gorim zdravstvenim stanjem i rizičnim zdravstvenim ponašanjima. Nedavna nacionalna studija pokazala je da je kombinovana medicinsko/rekreativna upotreba kanabisa, bila povezana sa većim brojem anksioznih poremećaja u odnosu na širu javnost (Wall et al., 2019). Ovo istraživanje se podudara sa našim učesncima koji koriste kanabis za raspoloženje/stres i povećanjem upotrebe kanabisa zbog anksioznosti. Drugi su pokazali da osobe koje kanabis koriste u medicinske svrhe, prijavljuju povećanu stopu (zlo)upotrebe ljekova na recept(Caputi & Humphreys, 2018).
Treće, vrlo je moguće kao i kod ostale populacije, da su osobe koje koriste kanabis u medicinske svrhe podložne stresorima vezanim za COVID-19 (npr. narušena dnevna rutina, anksioznost, karantin (Brooks i sar., 2020), što rezultira suočavanjem kroz upotrebu lijekova/supstanci. Zaista, zdravstvena istraživanja su pokazala povećanu upotrebu i propisivanje benzodiazepina (10-34%) i antidepresiva (9.2%) tokom februara i marta 2020 (Petersen, 2020). Razlog za povećanje bi mogao biti i to što su osobe u svojim mjestima boravišta tipično bliže supstancama nego što bi to inače bio slučaj, što ujedno dovodi do povećane upotrebe. I dalje je nejasno da li se ovi efekti povećavaju među osobama koje koriste kanabis u medicinske svrhe.
Političke implikacije
Naši rezultati sugerišu da postoje i podgrupe koje možda drugačije reaguju na promjene zbog pandemije COVID-19. Politike koje dovode do ograničenog pristupa medicinskom kanabisu, mogu negativno uticati na osobe koje koriste kanabis kao zamjenu, u kontekstu smanjenja štete, pri tome ukazujući na važnost održavanja standardne i sigurne opskrbe medicinskim kanabisom. Povećanje upotrebe supstanci, primarno kanabisa i alkohola, naglašava potrebu za dostupnošću servisa za savjetovanje, posebno kada je u pitanju mentalno zdravlje te zloupotreba supstanci/zavisnost.
Iako mnoge osobe prijavljuju upotrebu kanabisa zbog anksioznosti (Boehnke et al., 2019; Lucas et al., 2019), postoje ograničeni dokazi koji sugerišu da je medicinski kanabis (posebno prozivodi sa Δ−9-tetrahydrocannabinol) ustvari koristan za anksioznost (Boehnke et al., 2019), naglašavajući važnost pružanja i drugih, korisnijih opcija za tretman.
Ograničenja
Naša studija presjeka nas spriječava da utvrdimo uzročnost. Većina studija koje se sprovode na bjelačkoj populaciji ne mogu se generalizovati obzirom da su druge populacije bile na drugačiji način pogođene COVID-19 pandemijom, ekonomski i fizički/emocionalno. Nismo imali objektivnih mjera (npr. urin, uzorci droge), koji bi potvrdili da je došlo do povećane upotrebe droge. Slično, nismo istraživali da li su učesnici kanabis zamijenili za druge supstance ili da li su imali poremećaje uzrokovane upotrebom supstanci. Konačno, naši SAD-specifični rezultati te korištćenje MTurk platforme za prikupljanje ispitanika mogu ograničiti generalizaciju naših rezultata na druge populacije.
Zaključci
Većina osoba koje koriste kanabis u medicinske svrhe, izjavljuje o povećanoj upotrebi supstanci (najčešće alkohol) zbog pandemije COVID-19. Skoro 40% onih koji su povećali ili počeli koristiti ljekove/supstance prijavili su da su to radili zbog smanjenog pristupa kanabisu. Nije poznato da li su ova povećanja jedinstvena za osobe koji koriste medicinski kanabis ili utiču i na druge populacije. Potrebno je bolje razumijevanje zašto i među kojim osobama dolazi do ovih povećanja, što je ujedno ključno za razvijanje efektivnih strategija za smanjenje štete.
Izjave o interesima:
Dr. McAfee, Ackerman i Kruger izjavljuju da nijesu u sukobu interesa. Dr. Boehnke se trenutno nalazi u odboru za nadzor sigurnosti podataka u trenutnoj studiji sa farmaceutskom kompanijom Vireo Health (neplaćeno). Troškovi ovog istraživanja pokriveni su nenamjenskim sredstvima Centra za istraživanje hroničnog bola i umora.